Bay Mu Dan. De legende over het ontstaan van thee.
De naam van de Fujianse thee Bay Mudan betekent in het Chinees Witte Pioenroos. Die naam heeft de thee te danken aan de vorm van zijn bladeren. De Witte Pioen wordt als een minder elitaire witte thee beschouwd dan Baihao Yinzhen, maar is vaak juist geliefder bij theeliefhebbers vanwege zijn intensere aroma en smaak.
Bij het selecteren van de thee van de struiken, plukken de oogsters verse bladknoppen met twee ernaast groeiende, nog niet volgroeide theeblaadjes. Tijdens het drogen worden de blaadjes niet geplet en niet gesneden. Daarom wordt de Witte Pioen vaak “de thee van de twee bloemblaadjes” genoemd. De thee kan slechts gedurende één maand in het jaar geoogst worden, van half maart tot half april. Op regenachtige dagen of dagen met veel dauw mag hij nooit worden geoogst. Teveel vocht bederft de jonge blaadjes. Vervolgens laat men de thee 40 uur in de zon liggen, alvorens hem naar binnen te brengen om daar het droogproces voort te zetten. Tijdens het drogen ligt de thee op een hoopje, in tegenstelling tot Zhenhe Baihao Yinzhen, die in een dun laagje uitgestrooid wordt. De thee wordt langzaam verwarmd. Heel langzaam. Van te snel drogen kunnen de bladeren gelig verkleuren. De klaargemaakte thee heeft een lichtgele tint en een zeer intense smaak en aangenaam aroma. De fruitige noten van Bay Mudan komen sterker tot uitdrukking dan in Baihao Yinzhen, maar niet zo sterk als in Shou Mei.
De meest hoogstaande Witte Pioenthee heeft behaarde blaadjes, en zijn smaak is niet wrang of uitgesproken grasachtig.
De legende over hoe de pioen in thee veranderde.
Ten tijde van de Westelijke Handynastie (220 vChr. – 265 nChr.) bekleedde een jongeman met de naam Mao Yi de functie van prefect. Hij was eerlijk en gezagsgetrouw, maar tussen de corrupte hoge ambtenaren kon hij zijn draai in de maatschappij niet vinden. Daarom ging hij met zijn moeder op weg naar een dicht bos op zoek naar een afgezonderd stulpje. Zo reden moeder en zoon op een wit paard over een smal bospad, toen ze plots werden gehuld in een onbekende, heerlijke geur. Het aroma was zo geweldig dat de reizigers de oude grijsaard met het kindergezicht niet opmerkten, die naast de weg opdook. Toen hij zag, hoe de ruiters door de geur betoverd waren, vertelde hij hun dat het aroma kwam van de lotusvijver van de Achttien Witte Pioenen. Een magischer plek voor de bouw van hun woonstee hadden moeder en zoon niet kunnen verzinnen. Om de geesten van deze wonderplaats te eren, bouwde Mao Yi een tempel, en zijn moeder HuHua plantte bijzondere thee. Op een winterdag, vermoeid en al op een respectabele leeftijd, begon moedertje HuHua bloed op te hoesten. Mao Yi rende door de hele omgeving op zoek naar het een of andere geneeskrachtige kruid dat haar zou kunnen helpen. Hij putte zichzelf totaal uit en legde zich aan de weg te slapen. In zijn droom zag Mao Yi opnieuw de grijsaard met het kindergezicht, maar deze keer herkende hij hem. Het was de Geest van de Poolster (南极仙翁), de beschermheer van de ouderdom. Hij vertelde de jongeman dat het medicijn dat zijn moeder nodig had een dunne karpersoep was, met verse jonge thee. Zodra de Geest klaar was met zijn uitleg, werd Mao Yi wakker. Vol van hoop op de genezing van zijn moeder rende hij naar huis. Eenmaal binnen wilde de zoon, buiten adem, zijn moeder met het nieuws verblijden, maar wat bleek: HuHua had precies dezelfde droom gehad. Haar zoon ging meteen het bevroren meertje op om te vissen en ving een karper, maar waar moest hij 's winters jonge thee vandaan halen? Vanuit het niets weerklonk een donderend geraas. Mao Yi draaide zich om en zag een wonder: de achttien witte pioenen waren in achttien dozijn theestruiken veranderd, vol jonge blaadjes. De jongen rende naar de oever. De witte pluizige pioenthee bleek goddelijk te bloeien en te geuren. Mao Yi kookte de karper met de wonderblaadjes om zijn moeder te genezen, en de ziekte week inderdaad van haar. HuHua vroeg haar zoon om de hele buurt van de geneeskrachtige struiken te vertellen, opdat ze de mensen gezondheid zouden schenken. Later bouwden Mao Yi en alle anderen die de wonderwerking van de nieuwe thee hadden ervaren, de Tempel van de Witte Pioen, en sindsdien draagt alle thee die uit deze streek komt de naam “Witte Pioen”.
==========
Over witte thee.
Witte thee werd aan het hof van de Chinese keizers bereid, voor de versterking van de gezondheid en de voorspoed van de monarchen. Maar het was volslagen toeval dat de witte thee aan zijn opmars begon. De Chinese keizer Chen Nana, die daarnaast geleerde en botanicus was, was geobsedeerd door hygiëne en dronk uitsluitend gekookt water. Zo lag hij eens voor de zoveelste keer het nut hiervan te overdenken, comfortabel in het gebladerte van een theestruik in zijn tuin, en merkte niet op dat een paar blaadjes in zijn kom waren gedwarreld.
De keizer was verrukt van de toevallig verkregen drank: hij leste de dorst en verfriste. In 2737 v.Chr. werd van de thee, ten gevolge van dit voorval, met klem aanbevolen aan de onderdanen van het Hemelse Rijk. En sindsdien telt de geschiedenis van deze vanaf het begin adellijke drank al een kleine vijfduizend jaar.
"Thee drinken we om de gejaagdheid van de wereld te vergeten", zei de Chinese filosoof Tien Wihen, die rond 2000 v.Chr. leefde.
Het is niet zomaar dat dit artikel een zeldzaamheid werd: het wordt alleen in de Chinese provincie Fujian geproduceerd. Hij komt in twee variëteiten. Bay Mudan (Pai Mu Tan), ook “witte pioen” genaamd, bestaat uit jonge loten en bladknoppen van de theestruik, die in gedroogde vorm doen denken aan de sierlijke knoppen van bepaalde witte bloemen. Yin Zhen, een van de duurste soorten ter wereld, heeft de geheel verdiende naam van "zilveren naalden" meegekregen, dankzij de rode scheuten, die lijken op pijlen met zilveren punten.
De jonge, nog maar nauwelijks geopende blaadjes, bedekt met een licht wit donslaagje, kunnen slechts gedurende een paar uur geoogst worden, op twee dagen in het jaar: begin april en begin september. De reden is dat er geen alternatief bestaat dan lijdzaam af te wachten, totdat uit de bladknop van de theestruik een zilveren pijltje gegroeid is, en deze pijltjes moeten met de hand 's ochtends vroeg geoogst worden, tussen 5 en 9 uur. Dit wordt gedaan door oogsters die een verbod opgelegd hebben gekregen knoflook, ui en specerijen te eten, om te voorkomen dat een geur die op hun handen is achtergebleven het aroma van de loten bederft. Bij harde wind of regen kan het gebeuren dat de oogst wordt afgeblazen. Dan gaat de hele seizoensoogst verloren, en de prijzen, die toch al hoog zijn, schieten omhoog.
Tijdens de oogst gaat bijzondere aandacht naar de selectie van de bladeren. Normaliter worden voor witte thee van de eerste oogst slechts de allerjongste, half ontloken bladeren geoogst, half bedekt met de korte witte haartjes van de geopende bladknop ("bay hao": "witte wimpertjes"). Voor elitaire witte thees wordt ofwel slechts één kruinblaadje (preciezer gezegd: bladpuntje) geoogst; ofwel een bladpuntje plus nog één daaropvolgend blaadje. De productie van de overgrote meerderheid van witte theesoorten bestaat uit slechts twee stappen:
Stap één: een korte blootstelling aan stoom (een apart soort "desinfectie" van ongeveer een minuut, om het fermentatieproces stop te zetten; hoewel sommige soorten witte thee soms juist een heel klein beetje gefermenteerd worden, of zelfs gerookt); stap twee: drogen. In de gereedgemaakte thee mogen geen verwelkte, gebroken, opgerolde of verzuurde (zwarte of bruine) blaadjes zitten. In essentie moet de bladkleur blijven zoals hij was (groen of grijsgroen). De witte kleur van de onderkant van de blaadjes moet duidelijk te zien zijn.
Hierna is de witte thee klaar voor gebruik. In die zin is hij ongetwijfeld de meest natuurlijke theesoort, omdat hij niet gedraaid wordt. Zijn kleur als drank varieert van de zachtste geeltinten tot licht baksteenbruin. Normaliter is hij erg doorzichtig en heeft geen vette nasmaak. Zijn aroma wordt vergeleken met het blazen van een zacht briesje, dankzij de delicate bewerking blijven de blaadjes immers praktisch vers.
Hier moet nog aan worden toegevoegd dat witte thee slecht houd- en vervoerbaar is, want door de afwezigheid van fermentatie luisteren de bewaaromstandigheden bijzonder nauw. Van alle theesoorten is hij het meest geneeskrachtig. De twee soorten witte thee die in China het populairst zijn, Witte Pioen (in het Chinees Pai Mu Tan of Bay Mudan) en de soort Zilveren Naald (Bay-Hao Yinzhen). Deze laatste komt uit het noorden van Fujian en was, naar men aanneemt, reeds in de 12e eeuw bekend. De wijder verbreide "witte pioen" is prima geschikt om overdag of 's avonds te drinken. "Zilveren naalden" worden slechts in zeer kleine hoeveelheden geproduceerd, wat hun exorbitante prijs verklaart (meer dan 1000 dollar per kilo). "Naaldendrank" is bijna doorzichtig. Hij wordt alleen bij bijzondere gelegenheden gedronken. Voor de westerse mens, gewend aan soorten met veel tannine, met een volle smaak, is het lastig het geweldige smaakboeket van witte thee meteen in zijn totaliteit op waarde te schatten. Het is een smaak die geleidelijk moet worden gevormd: eerst drink je gefermenteerde gearomatiseerde zwarte thees, daarna halfgefermenteerde Oolongs en groene Chinese thees, dan zijn de Japanse thees aan de beurt, en uiteindelijk pas de witte.
Aangezien witte thee niet wordt onderworpen aan enigerlei thermische of andere nabehandeling, blijven zijn geneeskrachtige eigenschappen beter bewaard dan in enige andere theesoort. Dankzij zijn bijzonder hoge rijkdom aan vitamines C en B-1, versterkt witte thee het immuunsysteem, verhoogt de stolbaarheid van het bloed en helpt daarmee bij de genezing van wonden. Bovendien gaat hij de ontwikkeling van hart- en vaatziekten, de vorming van tumoren, en zelfs die van cariës tegen. En zoals het een elitethee past, kent hij een eigen, aparte bereidingswijze.
Na het zetten heeft witte thee een lichtgele of groengele kleur, en een licht bloemig, ietwat “grasachtig” aroma. Het water moet absoluut zacht zijn, en niet te warm (50-70°C). Aangezien zijn exquise aroma het gevolg is van een bijzondere concentratie etherische oliën, is het gebruik van te heet water funest voor het prachtige geurenpalet. De thee trekt voor de eerste infusie erg kort, doorgaans niet meer dan 5 minuten.
Witte thee wordt, net als andere elitetheesoorten, per gewicht verkocht, en vereist zorgzaamheid. Hij moet worden bewaard in een hermetisch gesloten metalen of aardewerken pot (absoluut in geen geval in een glazen). Dit vat met kostbare inhoud moet op een droge, koele plek staan, zo ver mogelijk bij sterk geurende levensmiddelen vandaan, aangezien thee gemakkelijk iedere andere geur in zich opneemt, en witte thee al helemaal.
Om het verfrissende aroma van de juist geopende theeblaadjes te onderstrepen, is het zaak een aardewerken, porseleinen of glazen theepot te gebruiken. Geëmailleerde theepotten zijn uit den boze. Witte thee is dermate delicaat, dat je het beste een aparte theepot speciaal voor hem kunt reserveren. Zet de afwasmachine en afwasmiddelen uit je hoofd. Om een theepot schoon te maken is het voldoende hem leeg te gieten, met koud water om te spoelen en te laten drogen door hem ondersteboven te zetten. Witte thee is ontzettend teder. Daarom raden we aan hem op zijn eigen manier te doseren: 4,5 tot 10 gram per kopje tegenover 2,5-3,5 gram voor andere thees. Hij moet bij infusies na de eerste ook langer trekken: 7 tot 15 minuten, afhankelijk van de soort. De watertemperatuur mag niet hoger zijn dan 70-85°C: hoe hoger de kwaliteit van de witte thee, des te “zachter” moet het water gekookt zijn.
De traditionele Chinese manier om witte thee te zetten is een hele ceremonie. Kook anderhalf kopje water, giet een beetje in de theepot, doe het deksel erop en wacht twee minuten. Selecteer de witte theeblaadjes. Schenk het water uit de theepot en leg er een theelepel blaadjes in. Giet het gekookte water, wanneer het is afgekoeld tot 80'С, in de theepot, sluit het deksel en laat de thee trekken. Filter de thee en schenk hem in de kopjes.
Witte thee gaat prima samen met hartige gerechten op meelbasis, rijstgerechten (ook met zilvervliesrijst) en gedroogde vruchten. Zoetigheid past er niet bij, daarom kunt u bij koek, gebak en chocola beter zwarte thee zetten. Veel beroemde chef-koks gebruiken de keizersdrank bij hun gerechten, bijvoorbeeld bij de bereiding van een saus van visbouillon, witte thee, vanille en olijfolie. Hij past erg goed bij vis en zeevruchten.
Aan het begin van onze jaartelling kleefde in China aan de witte thee de roem van het onsterfelijkheidselixir. Het ging dan natuurlijk wel alleen om keizerlijke onsterfelijkheid, aangezien niet alleen de gewone man, maar zelfs edellieden van deze drank slechts konden dromen. Van alle soorten thee is witte het gezondst, hij bevat immers het hoogste gehalte aan vitaminen en andere waardevolle stoffen waar het verse theeblad rijk aan is.
Onderzoek door geleerden van de universiteit van Oregon heeft kankerwerende eigenschappen bij witte thee aangetoond, die sterker zijn dan bij groene en zwarte soorten. Witte thee is bijzonder rijk aan vitaminen (met name С en В1) en bevorderlijk voor de spijsvertering. Hij versterkt het immuunsysteem, werkt heilzaam op hart en vaten, beschermt tegen virussen en bacteriën. Daarnaast versterkt hij door middel van vitamine Р de vaatwanden (daarom is deze thee bijzonder heilzaam bij aandoeningen als spataderen). Qua bescherming tegen vrije radicalen is hij ook ongeëvenaard: die ligt twee keer zo hoog als bij groene thee, en voor dezelfde bescherming die één kopje witte thee biedt, zijn zeker vier glazen sinaasappelsap nodig.
Dermatologen uit Cleveland hebben niet eerder bekende geneeskrachtige eigenschappen van witte thee ontdekt. Zij stellen dat hij stoffen bevat die de veroudering van de huid vertragen en de vorming van huidkanker als g